Van energieke en leerzame workshops tot inspirerende nieuwe voorstellingen, concerten en tentoonstellingen. Scholen kunnen zich de komende weken inschrijven voor de activiteiten van het Cultuurtraject schooljaar 2022/2023. Marianne Boel is een van de consulenten van het Cultuurtraject en bedenker van de Klaskiest, een nieuw project van KCR waarbij de leerling letterlijk en figuurlijk een stem krijgt bij het kiezen van activiteiten.
Hoe ben jij bij KCR terecht gekomen?
Voordat ik bij KCR kwam werken, heb ik vijftien jaar gewerkt als theaterdocent op basisscholen en middelbare scholen maar ook in het mbo. In het begin gaf ik workshops vanuit verschillende educatieve diensten in Rotterdam zoals SKVR en het RO Theater (nu Theater Rotterdam) en de laatste tien jaar heb ik in dienst gewerkt van een cultuurprofielschool in Gouda. Kinderen zijn heel ontwapenend en dat vind en vond ik zo leuk aan werken in het onderwijs.
Op gegeven moment merkte ik dat mijn energie bij het lesgeven anders werd. Ik had al die lessen inmiddels natuurlijk tienduizend keer gegeven. Daarnaast zag ik mezelf gewoon niet tot mijn 68e voor de klas staan. Toen ging ik opzoek naar iets anders en dat was een lastige tijd omdat er op elke vacature zoveel sollicitaties binnenkwamen. Zo was mijn brief voor een andere functie bij KCR de aanleiding voor Pepijn Verhoeven, hoofd Cultuurtraject, om in december 2018 contact met mij op te nemen voor juist deze functie als consulent. Dat had ik totaal niet verwacht, maar vond ik wel heel erg leuk dus heb ik weer een brief geschreven. En na verschillende rondes heb ik toen de baan gekregen.
Er is een enorme diversiteit aan leerlingen dus is het belangrijk dat de activiteiten van het Cultuurtraject daarop aansluiten
Wat houdt die baan precies in?
Het grootste deel van mijn werk bestaat uit het coördineren van de activiteiten van de disciplines dans, theater en literatuur binnen het Cultuurtraject. Ik ga met de culturele instellingen in gesprek en met elkaar bedenken we welk aanbod het beste past bij de Rotterdamse leerling. Er is een enorme diversiteit aan leerlingen dus is het belangrijk dat de activiteiten daarop aansluiten. We zorgen er daarom voor dat we zowel lessen van de grote culturele instellingen aanbieden als van de kleinere organisaties in de wijken. En zowel lessen in de klas als daarbuiten.
Wat is de kracht van het Cultuurtraject?
Met het Cultuurtraject zorgen we ervoor dat kinderen en jongeren in Rotterdam kennis kunnen maken met kunst en cultuur uit hun eigen stad. Dat is lang niet voor iedere leerling vanzelfsprekend. De kracht is dat de leerlingen dankzij een vaste, zorgvuldig gemaakte planning meerdere keren in aanraking komen met alle disciplines gedurende hun schoolloopbaan. Van muziek en theater tot erfgoed en literatuur. Hierdoor leren de leerlingen alle disciplines kennen en inspireren we ze met alle mogelijkheden. En omdat ze regelmatig de school uit gaan, leren ze meer over de stad en komen ze te weten hoe het eraan toegaat in theaters, musea en bioscopen.
Scholen kiezen dus niet zelf de disciplines uit?
Klopt, voor een groot deel ligt dit vast. Dat doen we omdat we willen dat iedere leerling meerdere keren met de disciplines in aanraking komt. Maar we merken dat er een groep scholen is die behoefte heeft aan meer keuzevrijheid zodat ze activiteiten kunnen uitzoeken bij thema’s die worden behandeld in de klas. Daar proberen we steeds meer op in te spelen met het ‘school eigen cultuurtraject’. Met die scholen gaan we in gesprek en samen zoeken we passende activiteiten uit het aanbod. Meer keuzevrijheid bieden is dus zeker iets waar we mee bezig zijn.
Maar vergis je niet. Het grootste deel van de scholen die deelneemt aan het Cultuurtraject heeft die keuzevrijheid niet nodig. Het bezig zijn met cultuuronderwijs op zich, is daar al een prestatie. En dat is niet iets om laagdunkend over te doen want die scholen zorgen er wel voor dat hun leerlingen kennismaken met alle disciplines en nieuwe ervaringen opdoen buiten de school. Dat is super veel waard!
Voorbereiding en evaluatie zorgen ervoor dat een culturele activiteit meer is dan een tussendoortje
Zijn er nog meer uitdagingen?
We proberen echt mee te geven aan leerkrachten dat een activiteit meerwaarde krijgt als je het voorbereid en evalueert in de klas. Een voorstelling kan slecht zijn, dat kan gewoon. Maar reflecteer er dan alsnog op met je leerlingen. Waarom was de voorstelling niet leuk, wat was er slecht, wat kon er anders. Erover napraten zorgt ervoor dat de ervaring landt bij de leerlingen. Dan zorg je ervoor dat de culturele activiteit meer is dan een tussendoortje. Door het lerarentekort en de hoge werkdruk zien we dat deze uitdaging alleen maar groter wordt.
Waarom is het zo belangrijk dat leerlingen kennismaken met kunst en cultuur?
Voor mij gaat het heel erg over kennismaken met het onbekende, te weten komen wat er allemaal bestaat. Daarnaast leren leerlingen met cultuuronderwijs op een andere manier naar dingen kijken waardoor ze inzien dat je je op verschillende manieren kunt uiten. Door daarover te praten leren ze naar elkaar te luisteren en verschillende meningen te respecteren.
Maar voor mij draait cultuuronderwijs ook om plezier. Het mag ook gewoon leuk zijn. Bij het Cultuurtraject draait het om de kennismaking dus je wilt ze te pakken krijgen, je wil de leerlingen raken. Daar verschillen de meningen best wel over. Sommigen vinden dat het moeilijke boek ook gelezen moet worden, en daar ben ik het mee eens maar niet bij een kennismaking. Dat moment heb je maar een keer en dat is het moment om iets teweeg te brengen bij ze, het moet naar meer smaken. Het moeilijke boek komt dan later wel.
Met het Cultuurtraject willen we de leerling raken, het moeilijke boek komt later wel
Je bent daarnaast ook bezig met de Klaskiest, wat is dat voor project?
Met de Klaskiest geven we de leerling letterlijk en figuurlijk een stem bij het kiezen van activiteiten binnen het Cultuurtraject. We praten veel over wat de leerling wil en waar die behoefte aan heeft, maar we hebben in de praktijk weinig direct contact met ze, de Klaskiest is een mooie manier om de leerling beter te leren kennen. Daarnaast bevordert het de betrokkenheid van zowel de leerlingen als de leerkrachten. Het van tevoren al bezig zijn met de activiteit, geeft het geheel meer waarde.
Hoe werkt het precies?
De Klaskiest bestaat uit verschillende onderdelen. Als het tijd is voor scholen om zich in te schrijven voor het Cultuurtraject geef ik een keuzeles op school, dat gebeurt nu nog kleinschalig omdat we in de pilotfase zitten. Ik pitch dan op een leuke manier verschillende activiteiten en laat de leerlingen stemmen op een van de activiteiten. Dan volgt een reminder-moment, want tussen de keuzeles en het daadwerkelijk doen van de activiteit zit soms wel een jaar. Ik stuur dan bijvoorbeeld een vlog van mezelf op naar de klas waarin ik ze weer even bijpraat. Dan volgt de activiteit en daarna de evaluatie.
Het project zit in de pilotfase, kun je daar wat meer over vertellen?
We zijn nu vooral aan het uitproberen. Elke klas zelf de activiteiten laten kiezen, is nu bijvoorbeeld qua planning niet haalbaar. Dus zijn we aan het kijken of we volgend jaar met ‘afgevaardigde’ klassen kunnen gaan werken. De leerlingen in die klas kiezen dan voor alle klassen van dat leerjaar. Ook qua evaluatie is er verbetering nodig. Nu is het evaluatieformulier gericht op de leerling, maar je wil ook graag weten wat de leerkracht vindt van deze manier van lesgeven. Dan vraag je natuurlijk wéér iets van de leerkracht en dat is niet ideaal. Aan de andere kant zou je kunnen zeggen, als je ervoor gaat als school, hoort evalueren er ook bij. Verder hebben we dit jaar al een verbetering doorgevoerd in vergelijking tot vorig jaar. De leerkrachten van de klassen waar ik nu kom, hebben al een inhoudelijke voorkeuze gemaakt van de te kiezen activiteiten. Ze hebben gekeken welke activiteiten aansluiten bij de klas of het leerjaar. Hierdoor hoef ik minder te pitchen en is het qua planning beter te doen.
Wat zijn de reacties?
Dit is het tweede jaar dat we de pilot doen en het gaat heel goed. Vorig jaar ging ik langs bij drie klassen en dit jaar bij achttien. Leerkrachten zijn enthousiast, maar qua vorm en haalbaarheid zijn we nog zoekende. Dat we als KCR meer in contact willen komen met de leerling is zeker. Daar liggen veel kansen!